Z tym problemem zmaga się już 20 milionów Polaków. Prof. Mamcarz tłumaczy, kiedy „dobry” cholesterol może być groźny
„`html
Podwyższone stężenie cholesterolu we krwi w znaczącym stopniu przyczynia się do rozwoju poważnych chorób, takich jak zawał serca, udar mózgu, niewydolność serca czy miażdżyca obwodowa. Większość osób bagatelizuje problem, ponieważ przez długi czas nie wywołuje on charakterystycznych dolegliwości. Jednak konsekwencje mogą być bardzo poważne.
Czym różni się „zły” i „dobry” cholesterol?
Dookoła cholesterolu narosło wiele nieporozumień. Często można się spotkać z przekonaniem, że podwyższony poziom LDL nie jest groźny, jeśli jednocześnie HDL utrzymuje się na wysokim poziomie. W rzeczywistości to właśnie LDL powinien być pod szczególną kontrolą. Obniżenie jego wartości nie pełni roli jedynie kosmetycznej – wpływa na przedłużenie życia oraz poprawę jego jakości poprzez zmniejszenie ryzyka poważnych incydentów sercowo-naczyniowych czy rozwoju cukrzycy.
Dzięki nowoczesnym lekom mamy dziś możliwość skutecznego i bezpiecznego obniżania cholesterolu. Poprawa ogólnej kondycji zdrowotnej przekłada się na lepszą samodzielność pacjentów oraz umożliwia im prowadzenie aktywnego stylu życia, niezależnie od wieku.
Bezpieczeństwo i działania niepożądane statyn
W regionach znanych z długowieczności mieszkańcy zwykle przestrzegają zasad diety śródziemnomorskiej, unikają wysoko przetworzonej żywności, są aktywni na świeżym powietrzu i utrzymują silne więzi społeczne, co razem wpływa na obniżenie poziomu cholesterolu. W realiach codziennego życia i wszechobecnego stresu farmakoterapia odgrywa dużą rolę w walce z hipercholesterolemią.
- Statyny skutecznie redukują stężenie złego cholesterolu i ograniczają rozwój miażdżycy.
- Ich stosowanie, choć bardzo bezpieczne, może u niektórych wywołać bóle mięśni (dotyczy to od 2 do 10 procent przyjmujących). Objawy te są zwykle przemijające i ustępują po zmianie dawki lub preparatu.
- Kolejnym potencjalnym skutkiem ubocznym jest wzrost ryzyka cukrzycy, jednak korzyści z ich przyjmowania znacznie przewyższają to zagrożenie, zwłaszcza u osób ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych.
- Możliwy jest także niewielki, przejściowy wzrost aktywności enzymów wątrobowych, który rzadko prowadzi do uszkodzeń narządu.
Alternatywne terapie obniżające cholesterol
Dla pacjentów, którzy nie tolerują statyn lub potrzebują dodatkowego wsparcia, lekarze proponują terapię skojarzoną. Poniżej przedstawiono inne metody leczenia hipercholesterolemii:
- Preparaty takie jak ezetimib, które ograniczają wchłanianie cholesterolu w jelitach i zwykle stosowane są łącznie ze statynami.
- Leki działające na białko PCSK9, w tym ewolokumab i alirokumab, czyli przeciwciała monoklonalne, które skutecznie redukują stężenie LDL.
- Inklisiran – środek działający na poziomie RNA, podawany w formie iniekcji co sześć miesięcy, również ogranicza produkcję PCSK9 w wątrobie.
- Kwasy omega-3, fibraty, kwas bempediowy oraz inne terapie nowej generacji.
Problem lipoproteiny(a)
Jednym z najważniejszych czynników, który trudno poddaje się modyfikacji, jest poziom lipoproteiny(a) – w dużej mierze zależny od predyspozycji genetycznych. Statyny nie tylko nie zawsze go obniżają, ale niekiedy mogą wręcz powodować jego wzrost. Nowoczesne leki, takie jak inklisiran, dają jednak nadzieję na skuteczną regulację także tej frakcji cholesterolu.
Zadania i znaczenie HDL
Dawniej HDL, czyli „dobry cholesterol”, uznawano za istotnego obrońcę zdrowia serca. Jednak obecne badania wskazują, że wysoki poziom HDL nie zawsze chroni naczynia krwionośne przed rozwojem miażdżycy, a niekiedy może nawet sprzyjać chorobie. Kluczowym wskaźnikiem pozostaje zatem stężenie LDL.
Najważniejsze informacje z lipidogramu dotyczą poziomu LDL – to właśnie ta frakcja powinna być głównym przedmiotem analizy przy ocenie stanu zdrowia układu krążenia.
Nie istnieje uniwersalna norma poziomu cholesterolu właściwa dla każdego przypadku. Optymalne wartości są różne w zależności od wielu czynników: wieku, trybu życia, historii zdrowotnej rodziny czy już istniejących chorób współistniejących.
- Wartość LDL powinna być niższa niż 115 mg/dl; u osób z umiarkowanym ryzykiem – poniżej 100 mg/dl, u osób z wysokim ryzykiem – poniżej 70 mg/dl.
- Dla pacjentów po incydentach sercowych lub udarach bezpieczne wartości to poniżej 55 mg/dl, a dla tych, którzy przeszli dwa takie wydarzenia w krótkim odstępie – nawet poniżej 40 mg/dl.
W ocenie ryzyka warto brać pod uwagę własne obciążenia genetyczne, styl życia, obecność otyłości czy nadciśnienia oraz płeć. Mężczyźni są bardziej narażeni na incydenty sercowo-naczyniowe niż kobiety, które do 50. roku życia są dodatkowo chronione przez hormony.
Nawet dzieci mogą borykać się z podwyższonym cholesterolem, najczęściej w wyniku nieprawidłowego stylu życia lub uwarunkowań rodzinnych.
Profilaktyka pozostaje kluczowa, niezależnie od wieku czy aktualnych wyników badań. Lepiej zapobiegać, niż leczyć – regularne kontrolowanie poziomu cholesterolu i wdrażanie zaleceń lekarza to najskuteczniejsze sposoby na długie i zdrowe życie.
„`